غلیظ شدن خون چیست؟

در خون هر فرد سلول­های مختلفی وجود دارد. گلبول قرمز، گلبول سفید، پلاکت­ها و… اجزای تشکیل دهنده­ خون هستند. غلیظ شدن خون وابسته به یکی از این سلول­ها است. اگر گلبول­های قرمز خون از حد استاندارد خود بالاتر رود، به اصطلاح خون غلیظ می­‌شود.

درون گلبول­های قرمز ماده­ای به نام هموگلوبین وجود دارد که وظیفه آن انتقال گازهای تنفسی از سلول­هاست. هموگلوبین کربن­دی­اکسید حاصل از تنفس سلولی را از سلول­ها جذب کرده و به آن­ها اکسیژن تزریق می­کند. درصورت غلیظ شدن خون، میزان گلبول قرمز افزایش یافته و به همین دلیل هموگلوبین خون بالا می­رود.

دلایل غلیظ شدن خون

گلبول­های قرمز خون توسط مغز استخوان ساخته می­شوند. اریتروپویتین هورمونی است که توسط کلیه ترشح می­شود. کار این هورمون تاثیرگذاری بر روی مغز استخون برای ترشح بیشتر گلبول­های قرمز است. می­توان گفت یکی از دلایلی که باعث غلیظ شدن خون می­شود، این است که مغز استخوان بدون هیچ دلیلی رفتار غیر طبیعی از خود نشان داده و به تولید گلبول­های قرمز بیش از حد استاندارد می­پردازد.

در غلیظ شدن خونی که به دلیل رفتار غیرمعمول مغز استخوان است، بیماری به نام پلی سیتمی به وجود می­آید. این امر، کمترین درصد تشکیل دهنده غلظت خون از میان علل مختلف آن به شمار میرود.

دومین موردی که باعث غلیظ شدن خون می­شود، نرسیدن اکسیژن به میزان کافی به بدن است. می­توان گفت شایع­ترین علت غلیظ شدن خون، همین علت است. در نود درصد موارد که بیماران علائم غلیظ شدن خون را دارند، دلیل آن کمبود اکسیژن است. همان طور که ذکر شد یکی از محرک­های ساخت گلبول قرمز هورمون اریتروپویتین است. این هورمون زمانی که اکسیژن خون به مقدار کمتر از حد طبیعی خود رسد،  باعث می­شود که مغز دستور ساخت اریتروپوتین را به کلیه­ ها بدهد.

هورمون اریتروپویتینی که به وسیله­ کلیه ­ها ترشح می­شود، بر روی مغز استخوان اثر می­گذارد و آن­ها را تحریک به ساخت بیشتر گلبول قرمز و هموگلوبین می­‌کند. افزایش ساخت گلبول قرمز و ترشح آن باعث افزایش هموگلوبین شده؛ به همین دلیل اکسیژن رسانی به بافت­ها بیشتر از قبل می‌شود.

کسانی به غلظت خون به علت کمبود اکسیژن دچار می­شوند که به طور معمولی در مناطق مرتفع زندگی می­کنند. در ارتفاعات به دلیل کمبود اکسیژن هورمون اریتروپویتین بیشتر از قبل ترشح شده و باعث غلیظ شدن خون می­شود.

گاهی ممکن است به دلیل مشکلات ریوی که فرد دچار آن می­شود، غلیظ شدن خون اتفاق افتد. بعضی اوقات  مشکلات شریانی باعث می­شود خونی که سرشار از اکسیژن است با خونی که کمبود اکسیژن دارد و به سمت قلب رفته مخلوط شده و بدن فرد دچار کمبود اکسیژن شود؛ به همین دلیل ممکن است خون غلیظ شود.

مصرف دخانیات نیز یکی از دلایل کمبود اکسیژن و مشکلات قلبی، عروقی و ریوی است. به همین دلیل یک دسته از افرادی که از مشکل غلیظ شدن خون رنج می­برند، افراد معتاد به دخانیات هستند.

زمانی افراد دچار غلیظ بودن خون می‌­شوند که میزان هموگلوبین خون در مردان بالاتر از۵۶-۴۲ درصد و در زنان بالاتر از میزان ۳۶ تا ۵۲ درصد باشد. در این صورت با تجویز دکتر می­توان غلظت خون را پایین آورد.

علائم و نشانه­ های غلظت خون

در زمانی که پر فشاری خون یا غلیظ شدن آن اتفاق می­افتد، گران­روی خون کمتر شده و باعث می­شود که قلب برای پمپاژ خون انرژی بیشتری را صرف کند که مشکلات قلبی را به دنبال خواهد داشت. غلیظ شدن خون باعث یکی دیگر از مشکلات وریدی یعنی انسداد رگ­های خون می­شود. به دلیل غلیظ شدن خون و کاهش سرعت جریان خون ممکن است سلول­ های خونی در یک قسمت از رگ جمع شده و باعث بسته شدن رگ شوند. بسته شدن رگ پیامدهای مختلفی دارد؛ یکی از این پیامدها سکته­ مغزی است که ممکن است باعث خطرات جبران­ناپذیری در فرد گردد.

به همین دلیل اگر یکی از نشانه­های زیر را مشاهده نمودید، بهتر است به پزشک معالج مراجعه کنید تا با توجه به علت غلیظ شدن خون داروهای مناسب و راهکار صحیح به شما ارائه شود.

• تغییر رنگ لب­ ها به رنگ بنفش

اگر غلیظ شدن خون اتفاق افتد، میزان هموگلوبینی که اکسیژن با خود حمل نمی­کنند افزایش می­یابد به همین دلیل مخاط­های موجود در بدن به رنگ بنفش در میاید. یکی از اصلی­ترین مکان­هایی که مخاط در آن وجود دارد لب ­ها هستند. اگر زمانی متوجه کبودی رنگ لب ها­، دست­ ها و زیر ناخن­ ها شدید یا رگ­های موجود در چشم حالت متورم داشتند و صورتتان برافروخته بود، باید هر چه سریع­تر به پزشک معالج مراجعه کنید.

• احساس سرگیجه

اگر غلظت گلبول سفید افزایش بیابد و به دنبال آن هموگلوبین خون زیاد شود، میزان روان شدن خون کاهش می‌­یابد. به همین دلیل مقدار خونی که باید به تمامی نقاط بدن برسد هم کم می‌شود. اگر زمینه­ بیماری در شما وجود نداشته باشد و بدون دلیل احساس سرگیجه به همراه رخوت دارید یا دچار خونریزی بینی می­‌شوید؛ بهتر است به پزشک مراجعه کرده تا مشکل غلیظ شدن خون برطرف شود.

• نفس نفس زدن

در افرادی که مشکل زمینه­ ای ریوی دارند، مشکل تنگی نفس و نفس نفس زدن در حین انجام فعالیت طبیعی رخ می‌­دهد. اما اگر این علائم بیشتر از قبل بروز کند، می­تواند یکی از علت­ های آن غلیظ شدن خون باشد. به همین دلیل توصیه می‌­شود هر تنگی نفس و مشکلات مربوط به سرفه کردن را جدی بگیرید. هم­چنین بسیاری از مشکلات قلبی و عروقی می­تواند دلیل آن غلیظ شدن خون باشد.

برای درمان غلیظ شدن خون چه کاری انجام دهیم؟

پزشک متخصص بر اساس نتیجه­ آزمایش، علت به وجود آمدن مشکل غلیظ شدن خون را متوجه می­‌شود. این مشکل که به اختلال در مغز استخوان یا کمبود اکسیژن تشخیص داده می‌شود، بر عهده­ پزشک است. اگر بیماری به دلیل مشکلات ریوی شریانی باشد یا فرد در ارتفاعات زندگی ­کند، بر اساس میزان غلظت خونی که به آن دچار است، از فرد به میزان توصیه­ پزشک خون گرفته شده و دور ریخته می­‌شود. به همین دلیل یکی از کارهایی که افراد مبتلا به غلظت خون انجام می­‌دهند، حجامت است. باید به این نکته توجه کرد که حجامت باید زیر نظر پزشک متخصص طب سنتی باشد و میزان خونی که از بدن فرد خارج می­‌شود را پزشک باید تعیین کند.

بدن انسان برای ساخت هموگلوبین خون نیازمند یکی از مواد معدنی مهم موجود در طبیعت یعنی آهن است. ساخته شدن هموگلوبین با توجه به میزان آهن موجود در بدن صورت می­‌گیرد. اگر در زمان غلیظ شدن خون میزان آهن موجود در خون کاهش پیدا کند یا به اصطلاح فقر آهن رخ دهد، هموگلوبین خون کاهش یافته و درمانی برای پرفشاری خون است. به همین دلیل مقداری خون از فرد گرفته و دور ریخته می­‌شود تا فقر آهن رخ دهد و میزان هموگلوبین کاهش یابد.

باید توجه گرد که اگر مشکلات غلیظ شدن خون به دلیل اختلال در مغز استخوان باشد، مشکل جدی‌­تری است و باید پزشک متخصص خون در این زمینه شما را راهنمایی کند. اما بهترین درمانی که مشاهده شده، خارج کردن خون از یکی از رگ­ های بدن است که باعث کاهش گلبول­ های قرمز و بهبود غلیظ شدن خون می­‌شود.